رمزگشایی از سومین طرح جامع مسکن

محمود اولاد با بیان اینکه اکنون در حال تدوین گام دوم، یعنی برنامه‌ریزی و تدوین راهبردها و سیاست‌های برنامه مسکن در افق بلندمدت ۱۴۰۵ هستیم، افزود: در خصوص نیازسنجی، ما دو گام اساسی را در نظر گرفتیم؛ اول برآورد نیازهای انباشته از گذشته که تاکنون خانوارهایی شکل گرفته‌اند که نیازمند مسکن هستند اما به آن دسترسی ندارند، و دوم برآورد تعداد خانوارهای جدیدی که از امروز تا سال ۱۴۰۵ ایجاد خواهند شد و نیازمند مسکن خواهند بود.

مجری طرح جامع مسکن ادامه داد: نکته‌ای که در این کار به عنوان نوآوری لحاظ کردیم، این است که به طور دقیق و علمی بررسی کردیم که اصلاً نیاز به چه معناست و چگونه شکل می‌گیرد. 

به گفته اولاد، بر اساس سلسله مراتب نیازهای مازلو، نیاز به خواست و خواست به تقاضا تبدیل می‌شود.

در سرشماری‌های مختلف، ما حدود ۱ تا ۱.۵ میلیون خانوار بیشتر از واحد مسکونی موجود داشتیم. اما همه این خانوارها لزوماً نیازمند مسکن محسوب نمی‌شوند؛ چراکه سبک زندگی در گذشته بسیار متفاوت بود و برخی خانوارها به صورت گسترده در یک واحد مسکونی زندگی می‌کردند که این موضوع بیشتر در دهه‌های گذشته رایج بود. 

مجری طرح جامع مسکن همچنین گفت: بخشی از این خانوارها، مانند عشایر یا کارگران پروژه‌های ساختمانی و اتباع خارجی، شرایط خاص خود را دارند که نباید به عنوان نیازمندان مسکن در نظر گرفته شوند.

اولاد ادامه داد: در مجموع، بر اساس سناریوهای مختلف، میزان نیاز انباشت مسکن بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون واحد است، اما اگر نیاز واقعی را در نظر بگیریم، این عدد زیر ۵۰۰ هزار واحد خواهد بود.

او با بیان اینکه یکی از تفاوت‌های مهم ما نسبت به طرح‌های قبلی، دقت بیشتر در برآورد تعداد خانوارها بود، گفت: به جای استفاده از روش‌های سنتی که صرفاً بعد خانوار را تقسیم بر جمعیت می‌کردند، ما خانوارها را بر اساس سه عامل شکل‌گیری ازدواج‌های جدید، طلاق و تجرد مستقل بررسی کردیم.

مجری طرح جامع مسکن ادامه داد: آمار نشان می‌دهد که تعداد ازدواج‌ها از سال ۸۵ به بعد کاهش چشمگیری داشته است؛ از حدود ۹۰۰ هزار ازدواج به کمتر از ۵۰۰ هزار ازدواج رسیده‌ایم که این روند در آینده نیز ادامه خواهد داشت. همچنین، نرخ طلاق افزایش یافته اما بخش قابل توجهی از افراد طلاق‌گرفته یا ازدواج مجدد می‌کنند یا به خانه پدری بازمی‌گردند که این موضوع در مدل‌سازی ما لحاظ شده است.

اولاد ادامه داد: از طرف دیگر، تعداد خانوارهای تک‌نفره که هرگز ازدواج نکرده‌اند نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است که این موضوع به تغییرات ساختار اجتماعی و فرهنگی کشور مرتبط است.

او افزود: موضوع دیگری که در برآوردهای ما دقیق‌تر شده، نرخ تخریب واحدهای مسکونی است. با بررسی سرشماری‌های متعدد، متوجه شدیم نرخ تخریب در دهه‌های گذشته تغییرات قابل توجهی داشته و این موضوع در تخمین نیاز مسکن تأثیرگذار است.

مجری طرح جامع مسکن همچنین گفت: در نهایت باید تاکید کنم که طرح جامع مسکن نسبت به طرح‌های قبلی تفاوت‌های اساسی دارد، هم در دقت داده‌ها و مدل‌ها و هم در نگاه راهبردی، و تلاش ما این است که سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ها بر اساس این تحلیل‌های دقیق شکل گیرد تا بتوانیم پاسخگوی نیازهای واقعی مردم باشیم.

البته ارقام اعلام شده از نیاز مسکن براساس آمارها و نتایج مطالعات اولیه طرح برآورد شده است و هنوز به تایید کمیته راهبری طرح و وزارت راه و شهرسازی نرسیده است.

نتایج نهایی پس از تایید نهایی و تصویب در مراجع مربوطه اعلام خواهد شد.